Pigmentvlekken worden doorgaans als hinderlijk ervaren. Met name van vlekken die zich in ons gezicht bevinden, vinden we vaak dat we daardoor ouder lijken. We zouden dan graag van ze af willen, ondanks dat ze meestal ongevaarlijk zijn. Als je aan de onschadelijkheid twijfelt, kan je je huisarts raadplegen. Maar wat weten we eigenlijk over pigmentvlekken? Over die vlekken gaat dit artikel. Met name hun oorzaken komen hier ruim aan bod.
Wat is een pigmentvlek?
Een pigmentvlek is een verkleuring van de huid, die wordt veroorzaakt door een accumulatie van pigment of juist door een te geringe hoeveelheid ervan. Pigment, wat ook melanine wordt genoemd, beschermt onze huid tegen uv-straling, waarvan de zon de voornaamste bron is. Pigment/melanine wordt geproduceerd door melanocyten oftewel pigmentcellen. Die zorgen trouwens niet alleen voor onze huidskleur, maar tevens voor de kleur van onze ogen en ons haar.
Soorten pigmentvlekken
Er zijn diverse soorten van pigmentvlekken, die doorgaans elk een andere oorzaak hebben. Je kunt ze bij je geboorte al hebben meegekregen of ze op latere leeftijd krijgen. De vorm, kleur en grootte van de vlekken kunnen nogal variëren. Ze kunnen zelfs wit zijn, maar bruin en zwart komen vaker voor. Bij donkere vlekken is er sprake van een teveel aan pigment, wat wordt aangeduid met hyperpigmentatie. Daarentegen betekent hypopigmentatie een tekort eraan en dat geeft lichtgekleurde vlekken. De vlekken kunnen een ronde vorm hebben, maar de vorm kan ook nogal grillig zijn. De omvang van een pigmentvlek loopt uiteen van enkele centimeters tot een aantal millimeters.
Oorzaken van pigmentvlekken
Het ontstaan van pigmentvlekken kan diverse oorzaken hebben. Het vaakst is het de zon. Het melanine beschermt de huid tegen verbranding door de uv-stralen daarvan, maar desondanks kunnen ze processen in de huid ontwrichten en huidcellen uitschakelen. Dat gebeurt door de productie van zogenoemde vrije radicalen. Van een te vroege veroudering van de huid ligt de oorzaak voor 96 procent bij uv-straling. De schade die door uv-straling wordt veroorzaakt, wordt zonneschade genoemd, en pigmentvlekken worden door die straling veroorzaakt.
Het kan zijn dat pigmentvlekken niet onmiddellijk zichtbaar worden, maar pas later. De vlekken die bij ouderen worden gezien, zijn het gevolg van zonneschade. Maar ook op jongere leeftijd kunnen die al ontstaan. Bovendien kunnen wisselingen in hormonenniveaus pigmentvlekken geven. Het zwangerschapsmasker is daar een voorbeeld van. Zo’n masker kan zich bij een zwangerschap vormen, vandaar de naam, maar niet per se. De melanocyten worden gevoeliger voor uv-straling door de toename van specifieke hormonen en gaan meer melanine produceren op plekken die het vaakst blootgesteld zijn aan uv-straling. Met name praten we dan over het gezicht. Pigmentvlekken die samenhangen met een zwangerschap, kunnen na de geboorte van de baby verdwijnen, maar ook blijvend zijn.
Kleine pigmentvlekken kunnen het gevolg zijn van ontstekingen en wondjes. Door de beschadiging van de huid raken de pigmentcellen in de war en maken meer melanine aan dan normaal.